عنصره محسوب میشود که حاوی ازت و فسفر میباشد. این کود در نواحی و مواقعی که خاک دچار فقر ازت و فسفر باشد مورد مصرف قرار میگیرد. تراکم عناصر مغذی در این کود باعث شده که این کود جزء پر طرفدارترین کودها باشد و همواره جاذبه صادراتی بسیار مناسبی را دارا باشد.
كاربردها
همانگونه که اشاره شد، خانواده آمونيوم فسفاتها داراي کاربردهاي متعددي میباشند که به صورت کلي در جدول زیر آورده شده است:
حوزه های مصرف و موارد کاربرد دی آمونیوم فسفات [17]
دی آمونیوم فسفات به دلیل داشتن عیار بالای مواد غذایی و تمایل کم به جذب رطوبت و کلوخه شدن از کودهای بسیار مرغوب به شمار میرود.
بخش عمدهاي از بازار مصرف آمونيوم فسفات ها را، مصرف آن به عنوان کودهاي شيميايي تشکيل ميدهد. همان گونه که اشاره شد فرمول کودي DAP 0-46-18 و فرمول MAP 0-51-11 است که اين فرمول نشان دهنده عيار بالاي کودي (بيش از 60 درصد) براي هر دو کود ميباشد. در حالي که به دليل عيار بالاي کودي، هزينه حمل و نقل فسفاتهاي آمونيوم پايين است، ولي نسبت عناصر غذايي يعني N/P2O5 در اين کود بسيار نامتعادل است و با توجه به نياز اغلب گياهان، مصرف اين کود به تنهايي قابل توصيه نيست و لازم است با افزايش ازت و پتاسيم نسبت عناصر غذايي آن متعادل گردد. آمونيوم فسفاتها معمولاً به صورت دانهاي عرضه ميشوند، گرچه مقداري نيز به صورت بلوري و يا مايع نيز توليد ميشود. اين ترکيبات براي ساختن کودهاي جامد، چه با روش هاي معمولي اختلاط و چه به صورت مخلوطهاي تودهاي براي توليد کودهاي مايع و کودهاي فاضلابي به کار ميروند. اين مواد به عنوان کود شروع کننده نيز مستقيماً به خاک داده مي شوند. وقتي که دي آمونيوم فسفات در موقع کشت بذر داده ميشود بايد دقت شود که نسبت به بذر در جاي مناسبي قرار گيرد، مخصوصاً وقتي که خاک قليايي باشد، چون تحت اين شرايط آمونياک آزاد شده ممکن است به جوانه صدمه بزند. بر اساس تحقيقات صورت گرفته، مصرف مستقيم DAP و MAP اثر زيان آوري بر رشد طولي ريشههاي گياهان داشته که از ديدگاه علم کشاورزي، تاثير نامطلوبي بر روند رشد گياه به همراه خواهد داشت.
همان گونه که در بند قبل اشاره شد، امتياز آمونيوم فسفاتها نسبت به ساير محصولات رقيب در اين نکته است که اين کودها مقدار زيادي از مواد غذايي مورد نياز گياهان را ميتوانند به عنوان مکمل همراه خود داشته و باعث شوند که فرايند کوددهي گياهان تسهيل شده و هزينههاي حمل و نقل و انبارداري به حداقل برسد. آمونيوم فسفاتها مانند سوپر فسفاتها از نظر حمل و نقل و نگهداري خواص خوبي دارند که باعث شده است در بسياري از کشورها مصرف آنها رواج خوبي يابد. در حال حاضر بیشترین افزایش تولید را بین کودها و خصوصاً کودهای فسفاته دارد.
همانگونه که اشاره شد، يکي از مهمترين تفاوتهاي مابين دي آمونيوم فسفات و مونو آمونيوم فسفات, قدرت اسيدي-بازي (PH) آنها است به نحوي که ميزان آن براي دي آمونيوم فسفات به ميزان 8 و براي مونو آمونيوم فسفات در محدوده 3.5 ميباشد. پايين بودن PH مونو آمونيوم فسفات نسبت به دي آمونيوم فسفات موجب شده که از ايجاد خاصيت سمي اوليه آمونياک جلوگيري شود و مشکل آسيبرساني به دانهها و جوانهها تا حدودي تعديل گردد. براي رفع اين مشکل در DAP بايستي کنترلهاي بيشتري بر روي نرخ استفاده از آن اعمال گردد.
کالای جايگزين
تمامی کودها در راستای تامین عناصر مغذی خاک استفاده میگردند و هر کود میتواند بر اساس ویژگیها و ترکیبات خود عناصر مختلفی را به خاک اضافه نماید. کود دی آمونیوم فسفات جهت تامین ازت و فسفر مورد نیاز خاک مورد استفاده قرارمیگیرد. این ازت و فسفر قابل تامین از سایر کودهای ازته و یا فسفاته از قبیل منو آمونیوم فسفات و یا سوپر فسفات تریپل یا ساده و حتی اوره ... میباشد. نکتهای که موجب مصرف هر کود میشود مزیتهای نسبی این کودها نسبت به شرایط خاک و یا فراوانی عناصر مختلف مغذی خاک یا میزان تولید کودهای مختلف در نواحی مختلف میباشد.
همانگونهکه در مطالعه بازار در بخش آتی این گزارش خواهیم دید، این کود بعنوان یکی از متراکمترین کودهای شیمیایی همواره جاذبه مناسبی را در حوزه صادرات و واردات داشته است. بطوریکه توانسته همواره جایگاه خود را در تبادلات تجاری کود حفظ نماید.
نکات حائز اهميت:
در اثر توليد آمونيوم فسفاتها، هيچ گونه مشکل يا معضل غير منتظرهاي ملاحظه نگرديده است. با اين وجود، با توجه به اين که در اکثر موارد به منظور به حداقل رساندن هزينههاي جابجايي مواد اوليه، سايتهاي توليدي آمونيوم فسفاتها در نزديکي سايتهاي توليد اسيد فسفريک و اسيد سولفوريک احداث ميگردند, قوانين و مقررات مرتبط با ايجاد اين گونه تسهيلات، ملاحظاتي را براي توليد آمونيوم فسفاتها به همراه خواهد داشت. از نقطه نظر مصرف نيز، با توجه به اين که مصرف عمده آمونيوم فسفاتها به عنوان کود در مصارف کشاورزي ميباشد، هيچ گونه معضل زيست محيطي در خصوص مصرف آنها وجود نداشته و تنها نکتهاي که در اين زمينه بايستي مورد توجه قرار گيرد، توجه به ميزان و نرخ مصرف آنها، به منظور جلوگيري از نفوذ به رودخانهها و آبهاي سطحي ميباشد.
از نکات حائز اهمیت دیگر اینکه این کود به واسطه تراکم عناصر مغذی و همچنین دو عنصره بودن مواد مغذی یعنی ازت و فسفر، جاذبه صادراتی بسیار مناسبی را دارا می باشد. در واقع این کود در مناطقی که ازت و فسفر مورد نیاز از طریق واردات تامین میشود بسیار پر مصرف میباشد. برخی از نکات فیزیولوژیکی و حائز اهمیت به شرح ذیل میباشد.