عنصره محسوب می­شود که حاوی ازت و فسفر می‌باشد. این کود در نواحی و مواقعی که خاک دچار فقر ازت و فسفر  باشد مورد مصرف قرار می­گیرد.  تراکم عناصر مغذی در این کود باعث شده که این کود  جزء پر طرفدارترین کودها باشد و همواره جاذبه صادراتی بسیار مناسبی را دارا باشد.  

كاربردها

همانگونه که اشاره شد، خانواده آمونيوم فسفات­ها داراي کاربردهاي متعددي می­باشند که به صورت کلي در جدول زیر آورده شده است:  

حوزه های مصرف و موارد کاربرد دی آمونیوم فسفات [17]

دی آمونیوم فسفات به دلیل داشتن عیار بالای مواد غذایی و تمایل کم به جذب رطوبت و کلوخه شدن از کودهای بسیار مرغوب به شمار می­رود.

بخش عمده­اي از بازار مصرف آمونيوم فسفات ها را، مصرف آن به عنوان کودهاي شيميايي تشکيل مي­دهد. همان گونه که اشاره شد فرمول کودي DAP 0-46-18 و فرمول MAP 0-51-11 است که اين فرمول نشان دهنده عيار بالاي کودي (بيش از 60 درصد) براي هر دو کود مي­باشد. در حالي که به دليل عيار بالاي کودي، هزينه حمل و نقل فسفات­هاي آمونيوم پايين است، ولي نسبت عناصر غذايي يعني N/P2O5 در اين کود بسيار نامتعادل است و با توجه به نياز اغلب گياهان، مصرف اين کود به تنهايي قابل توصيه نيست و لازم است با افزايش ازت و پتاسيم نسبت عناصر غذايي آن متعادل گردد. آمونيوم فسفات­ها معمولاً به صورت دانه­اي عرضه مي­شوند، گرچه مقداري نيز به صورت بلوري و يا مايع نيز توليد مي­شود. اين ترکيبات براي ساختن کودهاي جامد، چه با روش هاي معمولي اختلاط و چه به صورت مخلوط­هاي توده­اي براي توليد کودهاي مايع و کودهاي فاضلابي به کار مي­روند. اين مواد به عنوان کود شروع کننده نيز مستقيماً به خاک داده مي شوند. وقتي که دي آمونيوم فسفات در موقع کشت بذر داده مي­شود بايد دقت شود که نسبت به بذر در جاي مناسبي قرار گيرد، مخصوصاً وقتي که خاک قليايي باشد، چون تحت اين شرايط آمونياک آزاد شده ممکن است به جوانه صدمه بزند. بر اساس تحقيقات صورت گرفته، مصرف مستقيم DAP و MAP اثر زيان آوري بر رشد طولي ريشه­هاي گياهان داشته که از ديدگاه علم کشاورزي، تاثير نامطلوبي بر روند رشد گياه به همراه خواهد داشت.

همان گونه که در بند قبل اشاره شد، امتياز آمونيوم فسفات­ها نسبت به ساير محصولات رقيب در اين نکته است که اين کودها مقدار زيادي از مواد غذايي مورد نياز گياهان را مي­توانند به عنوان مکمل همراه خود داشته و باعث شوند که فرايند کوددهي گياهان تسهيل شده و هزينه­هاي حمل و نقل و انبارداري به حداقل برسد. آمونيوم فسفات­ها مانند سوپر فسفات­ها از نظر حمل و نقل و نگهداري خواص خوبي دارند که باعث شده است در بسياري از کشورها مصرف آن­ها رواج خوبي يابد. در حال حاضر بیشترین افزایش تولید را بین کودها و خصوصاً کودهای فسفاته دارد.

همان­گونه که اشاره شد،‌ يکي از مهم­ترين تفاوت­هاي مابين دي آمونيوم فسفات و مونو آمونيوم فسفات,‌ قدرت اسيدي-بازي (PH‌) آن­ها است به نحوي که ميزان آن براي دي آمونيوم فسفات به ميزان 8 و براي مونو آمونيوم فسفات در محدوده 3.5 مي­باشد. پايين بودن PH مونو آمونيوم فسفات نسبت به دي آمونيوم فسفات موجب شده که از ايجاد خاصيت سمي اوليه آمونياک جلوگيري شود و مشکل آسيب­رساني به دانه­ها و جوانه­ها تا حدودي تعديل گردد. براي رفع اين مشکل در DAP‌ بايستي کنترل­هاي بيشتري بر روي نرخ استفاده از آن اعمال گردد.

کالای جايگزين

تمامی کودها در راستای تامین عناصر مغذی خاک استفاده می­گردند و هر کود می­تواند بر اساس ویژگی­ها و ترکیبات خود عناصر مختلفی را به خاک اضافه نماید. کود دی آمونیوم فسفات جهت تامین ازت و فسفر مورد نیاز خاک مورد استفاده قرارمی­گیرد. این ازت و فسفر قابل تامین از سایر کودهای ازته و یا فسفاته از قبیل منو آمونیوم فسفات و یا سوپر فسفات تریپل یا  ساده و حتی اوره ... می­باشد. نکته­ای که موجب مصرف هر کود می­شود مزیت­های نسبی این کود­ها نسبت به شرایط خاک و یا فراوانی عناصر مختلف مغذی خاک یا میزان تولید کودهای مختلف در نواحی مختلف می­باشد.

همان­گونه­که در مطالعه بازار در بخش آتی این گزارش خواهیم دید، این کود بعنوان یکی از متراکم­ترین کود­های شیمیایی همواره جاذبه  مناسبی را در حوزه صادرات و واردات داشته است. بطوریکه توانسته همواره جایگاه خود را در تبادلات تجاری کود حفظ نماید.

نکات حائز اهميت:

در اثر توليد آمونيوم فسفات­ها،‌ هيچ گونه مشکل يا معضل غير منتظره­اي ملاحظه نگرديده است. با اين وجود،‌ با توجه به اين که در اکثر موارد به منظور به حداقل رساندن هزينه­هاي جابجايي مواد اوليه، سايت­هاي توليدي آمونيوم فسفات­ها در نزديکي سايت­هاي توليد اسيد فسفريک و اسيد سولفوريک احداث مي­گردند,‌ قوانين و مقررات مرتبط با ايجاد اين گونه تسهيلات، ملاحظاتي را براي توليد آمونيوم فسفات­ها به همراه خواهد داشت. از نقطه نظر مصرف نيز،‌ با توجه به اين که مصرف عمده آمونيوم فسفات­ها به عنوان کود در مصارف کشاورزي مي­باشد،‌ هيچ گونه معضل زيست محيطي در خصوص مصرف آن­ها وجود نداشته و تنها نکته­اي که در اين زمينه بايستي مورد توجه قرار گيرد،‌ توجه به ميزان و نرخ مصرف آنها، به منظور جلوگيري از نفوذ به رودخانه­ها و آب­هاي سطحي مي­باشد.

از نکات حائز اهمیت دیگر اینکه این کود به واسطه تراکم عناصر مغذی و همچنین دو عنصره بودن مواد مغذی یعنی ازت و فسفر، جاذبه صادراتی بسیار مناسبی را دارا می باشد. در واقع این کود در مناطقی که ازت و فسفر مورد نیاز از طریق واردات تامین می­شود بسیار پر مصرف می­باشد. برخی از نکات فیزیولوژیکی و حائز اهمیت به شرح ذیل می­باشد.